Serwis używa plików cookies, aby mógł lepiej spełniać Państwa oczekiwania. Podczas korzystania z serwisu pliki te są zapisywane w pamięci urządzenia. Zapisywanie plików cookies można zablokować, zmieniając ustawienia przeglądarki. Więcej o plikach cookies możesz przeczytać tutaj.

Autorzy więcej

SZANUJMY JĘZYK OJCZYSTY, POLSZCZYZNĘ! (10)

Nie śpieszmy się tak bardzo! - (cz. 2)

SZANUJMY JĘZYK OJCZYSTY, POLSZCZYZNĘ! (10)
źródło: internet cc
Kontynuując rozważanie o błędach powstających przez pośpiech (no, może nie tylko, może także w wyniku innych, jeszcze mniej chwalebnych przewinień), zajmiemy się sytuacjami, kiedy wypowiedź szwankuje pod względem składniowym.

Koszmarną manierą, która zawsze istniała - ale bardziej jako zjawisko regionalne - a w ostatnich latach rozprzestrzenia się na całym obszarze Polski, jest nadużywanie przyimka dla tam, gdzie powinien być celownik (bez żadnego przyimka), np.:
odpowiadać dla kogoś zamiast komuś, pokazywać dla kogoś zamiast komuś,
a dochodzi nawet do takich absurdów, że:
mówi się coś dla kogoś zamiast komuś, coś wydaje się dla kogoś zamiast coś wydaje się komuś.
Czy to skutek nadgorliwości nakazującej dodać coś więcej w poczuciu, że wzbogaci się przekaz treściowo albo (o ironio!) stylistycznie? Tak jak w przypadku podwójnego stopniowania przymiotników, o czym pisaliśmy w cz. 3 naszego cyklu, czyli nonsensów w stylu: bardziej dokładniejszy, bardziej chłodniejszy itd. A może to wpływ języka angielskiego, który przyimkami wspiera się częściej, bo wypełniają one brak deklinacji rzeczowników? Przypominamy, że w języku polskim rzeczowniki deklinują się i nie musimy relacji między czasownikiem a rzeczownikiem oddawać koniecznie poprzez przyimek - często wystarcza odpowiedni przypadek.
Zdanie:
Dla ludzi niezorientowanych w sprawach ekonomii może się to wydawać dziwne.
powinno brzmieć
Ludziom niezorientowanym w sprawach ekonomii może się to wydawać dziwne.
Podobnie:
Zbyt dużo władzy przekazuje się dla sędziowskich ciał niewybieralnych.
w wersji poprawnej ma postać:
Zbyt dużo władzy przekazuje się sędziowskim ciałom niewybieralnym.
Upatrując genezy tych błędów w pośpiechu - zgodnie z naszym pierwotnym założeniem - możemy się domyślać, że zdania te zostały dokończone z zastosowaniem innej składni niż ta, w której zostały zaczęte, ale bez uwzględnienia wszystkich konsekwencji tej zmiany. Przecież poprawne byłoby zdanie:
Dla ludzi niezorientowanych w sprawach ekonomii może to być dziwne.
Niestety w jego połowie autor postanowił zmienić konstrukcję być dziwne dla kogoś na konstrukcję wydawać się dziwne komuś, ale początku zdania nie dostosował do tej zmiany.
Podobnie, poprawnie jest:
Jutro będę miał odpowiedź dla prezesa,
ale absolutnie niepoprawnie:
Jutro odpowiem dla prezesa.
Stosując analogię, dobrze jest jednak zachować zdrowy rozsądek.
 
Klasycznym już przykładem połowicznych zamian jest mieszanie dwóch związków frazeologicznych:
pełnić funkcję i odgrywać rolę
Znaczenia nieco podobne, więc pokusa wymiany dla urozmaicenia duża. I co mamy?
Niepoprawne pełnić rolę ... szczęśliwie raczej nie spotyka się odgrywać funkcję.
 
Wpadki składniowe obserwujemy także w wyniku wymiennego stosowania czasowników uznawać, uważać, traktować oraz nazywać i określać.
Terroryzm islamski uznaje Półwysep Iberyjski jako terytorium (…)
oczywiście powinno być:
Terroryzm islamski uznaje Półwysep Iberyjski za terytorium (…)
Gdyby w powyższym zdaniu użyć słowa traktuje zamiast uznaje, wszystko byłoby w porządku.
Autorom takich pomyłek często przyświeca chwalebny cel unikania powtórzeń, stosowania synonimów dla swoistej dywersyfikacji leksykalnej. Zapominają niestety przy tym, że sama zamiana słowa nie wystarczy, bo może ono w inny sposób niż jego synonim łączyć się z resztą zdania.
Nazwał akcję niszczenia słupów jako akt terroryzmu.
byłoby poprawne, gdyby zamiast nazwał użyto czasownika określił. Pozostając przy nazwał, musimy użyć narzędnika:
Nazwał akcję niszczenia słupów aktem terroryzmu.
 
Kolejne sytuacje, gdy zaczęliśmy coś innego, niż wskazuje kontynuacja:
Jedną z kluczowych kwestii to przygotowanie. Szczytem absurdu to zamach na stadninę koni.
zamiast
Jedną z kluczowych kwestii jest przygotowanie. Szczytem absurdu był zamach na stadninę koni.
albo
Jedna z kluczowych kwestii to przygotowanie. Szczyt absurdu to zamach na stadninę koni.
 
I wreszcie hit ostatnich lat, czyli rzeczownik osoba, który - nie wiedzieć czemu - w liczbie mnogiej zmienia rodzaj na męski i mamy:
Osoby, którzy z powodu choroby są zdani na pomoc innych (…).
Pomoc powinna docierać do takich osób, aby mogli poprawiać swój byt.
zamiast
Osoby, które z powodu choroby są zdane na pomoc innych (…).
Pomoc powinna docierać do takich osób, aby mogły poprawiać swój byt.
Mechanizm powstawania błędu prosty - słowo osoby użyte zamiast ludzie. Skoro jednak osoby, to musimy pamiętać, że nawet mając na myśli przedstawicieli płci męskiej, musimy kierować się rodzajem gramatycznym.
 
Dobrze byłoby też pamiętać o dostosowaniu formy orzeczenia do podmiotu. Polski to nie angielski i jedna forma nie obsługuje wszystkich rodzajów i liczb. A jest to problem nawet w zdaniach prostych, jak w tym:
Takie działania doprowadziłoby (…).
a powinno być:
Takie działania doprowadziłyby (…).
Niby tylko jedna litera, ale jednak.
A w zdaniu złożonym? Tu dopiero zaczynają się schody:
 Wielu Francuzów, którzy nie będzie widziało zagrożenia (…).
Autor nie zauważył, że podmiotem zdania podrzędnego nie jest już wielu Francuzów  (wtedy orzeczenie byłoby w liczbie pojedynczej), ale Francuzi  (to do nich odnosi się zaimek którzy), a to wymaga zastosowania orzeczenia w liczbie mnogiej, czyli poprawnie byłoby:
Wielu Francuzów, którzy nie będą widzieli zagrożenia (…)
Tu już różnica nie jest jednoliterowa.
 
Powtarzamy apel: Nie śpieszmy się tak bardzo! Czytajmy to, co już napisaliśmy. Często odkryjemy, że między naszym zamiarem a jego zapisem istnieje niespójność, a nawet rozbieżność. Nie każmy czytelnikom domyślać się, co chcieliśmy napisać - niech to wynika jasno z tego, co napisaliśmy. Jeśli wynikiem naszej korekty będzie tylko ładniejsza polszczyzna, to też warto.
 
 
 
Poprzednie artykuły cyklu:
 
Wstęp                                                                                http://www.mpolska24.pl/post/9967/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-w
1. Nie "zamisiowujmy" polszczyzny!                                      http://www.mpolska24.pl/post/10030/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-1
2. Nie zapominajmy o neutrum!                                             http://www.mpolska24.pl/post/10084/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-2
3. Nie bądźmy nadgorliwi!                                                     http://www.mpolska24.pl/post/10169/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-3
4. Nie lekceważmy przecinka!                                                http://www.mpolska24.pl/post/10252/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-4
5. Nie szalejmy ze spacją i opuszczaniem „ogonków”!               http://www.mpolska24.pl/post/10327/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-5
6. Nie bójmy się pisać łącznie!                                                http://www.mpolska24.pl/post/10837/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-6
7. Nie ignorujmy języka ekonomii i matematyki! - (cz. 1)           http://www.mpolska24.pl/post/10954/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-7
8. Nie ignorujmy języka ekonomii i matematyki! - (cz. 2)           http://www.mpolska24.pl/post/11215/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-8
9. Nie śpieszmy się tak bardzo! - (cz. 1)                                   http://www.mpolska24.pl/post/11396/szanujmy-jezyk-ojczysty-polszczyzne-9
Data:
Tagi: #
Komentarze 0 skomentuj »
Musisz być zalogowany, aby publikować komentarze.
Dziękujemy za wizytę.

Cieszymy się, że odwiedziłeś naszą stronę. Polub nas na Facebooku lub obserwuj na Twitterze.